«Ҫурхи хӗвел шевлисене ӑшшӑн сапалать. Урамсене, ял хушшине тирпей-илем кӗртме вӑхӑт ӗнтӗ», — ҫапла лирикӑлла пуҫланӑ Канаш районӗнчи Чарпуҫ ял тӑрӑхӗ вырӑнта ирттернӗ экологи шӑматкунлӑхӗ пирки хыпарланине. Вӑрман Енӗш клубӗнче ӗҫлекенсем алла кӗрепле-кӗреҫе тытса юр айӗнчен тухнӑ ҫӳп-ҫапа пуҫтарма пикеннӗ. «Ушкӑнпа ӗҫ ӳсӗнет», — тенӗ ваттисем. Клуб умӗ самантрах ҫуталчӗ. Тасалӑх куҫа илӗртет, хаваслӑ кӑмӑл-туйӑм ҫуратать», — ҫунатланнӑн хыпарлаҫҫӗ вырӑнтисем.
Куславкка районӗнчи Энтри Пасар ял тӑрӑхӗнче те тирпей-илем кӳрессипе тимлеме тытӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Асӑннӑ районат ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнчех санитарипе экологи шӑматкунлӑхӗ пуҫланнӑ.
Куславкка Атӑл ҫыранӗнче вырнаҫнӑ хуласенчен пӗри пулнӑ май ҫулла унти пристане теплоходсем вӗҫӗмех чарӑнаҫҫӗ. Унпа ҫула тухнисем хулапа паллашнӑ май вырӑнти хыснана кӗмӗл хӑвараҫҫӗ. Ҫавӑнпа та туристсене ҫухатасшӑн мар вырӑнтисем. Ун валли вара вӗсене пристань кирлӗ. Ӑна кашни ҫуркунне Шупашкарти юханшыв порчӗ вырнаҫтарать. Тӑкакӑн пӗр пайне порт хӑй ҫине илет, теприне — хула. Пӗлтӗр 2,6 миллионне Куславкка район хыснинчен уйӑрнӑ пулсан, кӑҫал Шупашкар юханшыв порчӗ 4,5 миллион ыйтнӑ. Ку суммӑна карапсене ҫыранпа ҫыхӑнтарни те, дебаркадер (пристане ҫапла калаҫҫӗ) та кӗрет.
Район администрацийӗн экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн, суту-илӗвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен пайӗн пуҫлӑхӗ Геннадий Пушков пӗлтернӗ тӑрӑх, район хыснинчен 2,8 миллион тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ. Ку укҫапа Шупашкар юханшыв порчӗ килӗшессипе килӗшмессине куславккасем хальлӗхе пӗлмеҫҫӗ-ха.
Ҫуркунне ҫитрӗ те хӗл каҫипе пуҫтарӑннӑ мӗнпур тасамарлӑх куҫ тӗлне сиксе тухрӗ. Ҫавна май халӗ пур ҫӗрте те шӑматкунлӑхсем йӗркелеме тытӑнчӗҫ, тавралӑха халӑхпа пуҫтарӑнса тирпейлеҫҫӗ. Тӗрӗссипе вара пуҫтарнӑ ҫӗрте мар, япӑхсӑрлатман вырӑнта таса теҫҫӗ та-ха...
Куславкка районӗнчи Энтри Пасар ял тӑрӑхӗнче те тирпей-илем кӳрессипе тимлеме тытӑннӑ. Ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнчех районта санитарипе экологи шӑматкунлӑхӗ пуҫланнине пӗлтернӗ.
Предприятисемпе организацисем хӑйсен тавралли территорие пуҫтараҫҫӗ-тасатаҫҫӗ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн специалисчӗсем, культура ӗҫченӗсем, унти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче шӑматкунлӑха тухса ҫӳп-ҫапа пуҫтарнӑ. «Пирӗнпе пӗрле полицин участокри уполномоченнӑйӗ А.С. Морозов та ӗҫлерӗ», — тесе пӗлтерчӗҫ ял тӑрӑхӗнче.
Куславкка районӗсем хӑйсен тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ Совет Союзӗн Геройне Сергей Бутякова асӑнса вӑл ҫуралнӑ ялта музей уҫасшӑн. Уҫасса уҫасшӑн та, анчах кӗмӗл ҫитменни кансӗрлет. Ҫавна кура район администрацийӗ уҫӑ кӑмӑллӑ ҫынсене музей валли укҫа уйӑрса пулӑшма ыйтать. Тупрана епле расчет счечӗ ҫине куҫармаллине райадминистраци хӑйӗн сайтӗнче вырнаҫтарнӑ.
Сергей Бутяков 1916 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Куславкка чӑвашӗн ачалӑх ҫулӗсем кӳршӗллӗ Мари Элти Шуланкӑ (Звенигово) хулинче иртнӗ. Сергей Бутяков танкист пулнӑ. Карели фронтӗнче финсемпе ҫапӑҫнӑ чух, 1940 ҫулта, механик-танкист вилнӗ хыҫҫӑн ҫар машинине хӑй тытать. Ҫапах та ҫапӑҫура вӑйсем тан пулман: танк хыпса илет, пӗтӗм экипаж ҫунса каять.
Сергей Бутякова вилнӗ хыҫҫӑн Совет Союзӗн Геройӗ ят параҫҫӗ. Вӑл — Карели фронтӗнчи ҫапӑҫура ҫав шайри паттӑр ятне илнӗ Чӑвашри пӗрремӗш ҫын.
Пӗлтӗр Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗнче Питӗр чӑвашӗсен пайташӗсем вӑл тӑрӑхри тӑванла масарта пытарнӑ Сергей Бутяков вилтӑпри ҫине кайса килнине эпир пӗлтернӗччӗ.
Куславкка районӗнче паян ирхине, сакӑр сехет ҫитеспе, пысӑк тиевлӗ урапапа ҫӑмӑл машина пырса ҫапӑннӑ. Республикӑн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, инкекре икӗ арҫын вилнӗ, виҫҫӗн суранланнӑ.
Урапасем федераци трасси ҫинче пырса ҫапӑннӑ. Малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, «Форд Эксплорер» машина водителӗ хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайнӑ та йывӑр тиевлӗ «Вольвӑпа» пырса тӑрӑннӑ.
«Фордра» ашшӗ, амӑшӗ, вӗсен 2008-мӗш тата 2014-мӗш ҫулта ҫуралнӑ ачисем тата ачасен аслашшӗ пулнӑ. Ачасене пульницӑна тӗрӗсленме илсе кайнӑ. Арҫынсем иккӗшӗ те ҫавӑнтах куҫӗсене хупнӑ. Ачасен амӑшӗн сывлӑхӗ те ҫӑмӑл мар-мӗн.
Чӑваш Енри чи хӑтлӑ вырӑнсене палӑртнӑ. ЧР Строительство министерстви конкурса пӗтӗмлетнӗ.
Кӑҫал конкурса муниципалитетсем 27 заявка панӑ. Комисси тӗрлӗ енчен хакланӑ: экологи лару-тӑрӑвне, ЖКХ ӗҫ-хӗлне, культура эткерне упранине, федераци тата регион шайӗнчи программӑсене хутшӑннине.
Конкурс тӑватӑ категорипе иртнӗ. Хула поселенийӗсен хушшинче Канаш хули ҫӗнтернӗ, иккӗмӗш вырӑна — Куславкка, виҫҫӗмӗшне Вӑрмар поселокӗ йышӑннӑ.
Ял тӑрӑхӗсен йышӗнче малти вырӑнсене Пӑрачкав ял тӑрӑхӗ, Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш ял тӑрӑхӗ, Вӑрмар районӗнчи Арапуҫ ял тӑрӑхӗ тивӗҫнӗ.
Чӑваш Енре чи лайӑх культура учрежденийӗсене тата вӗсенче тӑрӑшакан пултаруллӑ ӗҫченсене палӑртма конкурс ирттернӗ. Кӑҫалхине 61 заявка пырса ҫитнӗ: 37-шӗ — муниципалитет культура учрежденийӗсенчен, 24-шӗ — муниципалитет учреждейӗсенче ӗҫлекенсенчен.
«Ача-пӑча ӳнер шкулӗнчи чи лайӑх педагогика ӗҫченӗ» тата «Муниципалитет музейӗнчи чи лайӑх ӗҫчен» номинацие пӗрер заявка тӑратнипе ку енӗпе ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртман.
Чи лайӑх культурӑпа кану учрежденийӗсенчен Улатӑр районӗнчи Октябрьскинчи, Элӗк районӗнчи Питӗшкассинчи, Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Пӑшьелти, Комсомольски районӗнчи Урмайри, Муркаш районӗнчи Шетмӗпуҫӗнчи, Пӑрачкав районӗнчи Напольное ялӗнчи, Шӑмӑршӑ районӗнчи Кивӗ Чукалти, Етӗрне районӗнчи Лапракассинчи, Тӑвай районӗнчи Мушарти культура ҫурчӗсене палӑртнӑ.
Куславкка районӗнче пурӑнакан 62 ҫулти арҫын налук тӳлессинчен пӑрӑнма хӑтланнӑ. Укҫана вӑл Шупашкар районӗнче ҫӗрсем сутса тунӑ. 2012–2014 ҫулсенче хастар ҫав этем пурӗ 22 лаптӑк 31 миллион ытла тенкӗлӗх сутса янӑ. Анчах деклараци тӑратнӑ чух ҫӗр лаптӑкӗ сутнине усламҫӑ-арҫын кӑтартмасӑр хӑварнӑ. Декларацие кирлӗ пек тӑратманнине кура вӑл 4 миллион тенкӗ ытла налук тӳлемесӗр юлнӑ.
Налука пытарма хӑтланнӑ ҫын тӗлӗшпе халӗ тӗпчевҫӗсем пуҫиле ӗс пуҫарнӑ. Тӗпчевҫӗсем ыйтнипе суд арҫыннӑн «Cadillac GMT 166 SRX» ятлӑ автомобильне арестлеме йышӑннӑ. 2012 ҫулта кӑларнӑ ҫав урапана 1,5 миллиона яхӑн тӑрать.
Сӑмах май каласан, налука тата пенине арҫын хӑй кӑмӑлӗпе йӑлтах тӳлесе татсан пуҫиле ӗҫе чарса лартма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен саккун ун пек тума ирӗк парать.
Инкек иртнӗ ҫулхи чӳк уйӑхӗнче Куславкка районӗнче пулса иртнӗ. Унти Куснар ялӗнче пурӑнакан пӗр ҫемьере 44 ҫулти арҫын аптӑраса ӳкнӗ хыҫҫӑн унӑн арӑмӗ васкавлӑ пулӑшу кӳрекен тухтӑрсем патне шӑнкӑравланӑ. Анчах Куславкка район пульницин васкавлӑ пулӑшу паракан уйрӑмӗ ҫула тухма килӗшмен. Вӑхӑт ун чух кӑнтӑрла иртни 12 сехет те 30 минут пулнӑ. Арҫыннӑн сывлӑхӗ хавшасах пынине кура хӗрарӑм каҫхи ултӑ сехет тӗлӗнче шурӑ халатлисем патне тепӗр хутчен шӑнкӑравланӑ. Ку хутӗнче тухтӑрсем вырӑна ҫитнӗ, арҫынна пульницӑна илсе кайнӑ. Анчах унта вӑл ҫурҫӗр иртни 1 сехет те 10 минутра вилсе кайнӑ.
Ҫын пульницӑра вилни пирки тӗпчевҫӗсем професси тивӗҫне кирлӗ пек пурнӑҫламаннине пула ҫын вилнӗ тесе шухӑшланипе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ, тӗпчев малалла пырать. Вилнӗ арҫыннӑн арӑмӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, мӑшӑрӗ кантӑк тасатмалли хатӗр ӗҫнипе вилме пултарнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче амӑшӗсене сиплевпе профилактика пулӑшӑвӗ паракан канашӑн ларӑвӗ иртнӗ. Унта республикӑра ача вилеслӗхне сӳтсе явнӑ.
Кӑна палӑртма та хӑрушӑ, анчах ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре ҫул ҫитмен 10 ача сарӑмсӑр вилнӗ. Ытларах чухне ку аслисен айӑпӗпе пулать.
Шупашкар районӗнче ав эрех ӗҫекен ашшӗ-амӑшне пула пӗр ача вилнӗ. Куславкка районӗнче те инкек пулнӑ. Унта ҫывӑракан амӑшӗ пӗчӗк ачине кӗлеткипе пусса вӗлернӗ. Икӗ ача ҫул-йӗр ҫинчи инкекре куҫӗсене яланлӑхах хупнӑ. Ачасем инфекцие пула та пурнӑҫран уйрӑлаҫҫӗ.
Ларура ОРВИ енӗпе эпидеми лару-тӑрӑвне те сӳтсе явнӑ. Унта ҫул ҫитмен ачасене медтӗрӗслев витӗр кӑларас ыйтӑва хускатнӑ.
-4.7 °C